Trong lĩnh vực SEO, dù bạn có dày dạn kinh nghiệm và nắm vững kỹ thuật đến đâu, việc từ khóa rớt hạng trên Google vẫn là điều khó tránh khỏi. Nguyên nhân của hiện tượng này vô cùng đa dạng, có thể đến từ hàng loạt yếu tố khác nhau. Một số trường hợp có thể dự đoán trước chẳng hạn khi bạn thay đổi cấu trúc website hoặc tiến hành cập nhật nội dung quy mô lớn. Tuy nhiên, cũng không ít lần thứ hạng giảm đột ngột, khiến nhiều chuyên viên SEO rơi vào trạng thái hoang mang và lo lắng.
Những lý do thường gặp nhất khiến vị trí từ khóa biến động bao gồm việc Google điều chỉnh thuật toán, thay đổi định dạng hiển thị kết quả tìm kiếm (SERP), hoặc sự cạnh tranh khốc liệt hơn trong cùng lĩnh vực. Nhận thức rằng rủi ro này luôn hiện hữu là bước khởi đầu cần thiết, nhưng yếu tố quyết định lại nằm ở khả năng phân tích đúng nguyên nhân và xây dựng chiến lược xử lý phù hợp để duy trì ổn định thứ hạng.
Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn tiếp cận hiện tượng tụt hạng từ khóa một cách có hệ thống và khoa học.
Nguyên nhân khiến thứ hạng bị tụt
Trong quá trình triển khai SEO, việc thứ hạng từ khóa thay đổi lên xuống là hiện tượng hoàn toàn tự nhiên. Tuy nhiên, khi nhận thấy sự sụt giảm mạnh và bất thường, đó thường là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề kỹ thuật tiềm ẩn hoặc sai sót trong chiến lược tối ưu hóa.
Nếu không được nhận diện và khắc phục sớm, tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến lượng truy cập cũng như doanh thu của website. Vì vậy, việc thu thập và phân tích dữ liệu chính xác, đáng tin cậy chính là nền tảng quan trọng giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn và xây dựng lộ trình khôi phục hiệu quả.
Kiểm tra các thay đổi gần đây trên website
Trước hết, khi bắt tay vào phân tích, bạn nên kiểm tra toàn diện mọi thay đổi gần đây trên website. Những cập nhật thường gặp bao gồm:
- Nâng cấp hạ tầng hoặc phần mềm: thay máy chủ, cập nhật CMS hoặc di chuyển hosting.
- Thay đổi giao diện hoặc chỉnh sửa cấu trúc trang.
- Sửa đổi nội dung quan trọng, cập nhật thông tin ở các trang chủ lực.
- Thay đổi định dạng URL hoặc điều chỉnh cấu trúc liên kết nội bộ.
Mỗi lần chỉnh sửa, Google cần thời gian để lập chỉ mục lại và hiểu cấu trúc mới của site. Điều này thường dẫn tới biến động thứ hạng tạm thời. Nếu sau vài ngày đến vài tuần thứ hạng vẫn chưa phục hồi, bạn cần mở rộng phạm vi phân tích để tìm nguyên nhân sâu xa.
Ngay cả những sửa đổi tưởng chừng nhỏ cũng có thể gây ảnh hưởng kéo dài đến hiệu suất SEO. Vì vậy, hãy rà soát nhật ký thay đổi (change log) chi tiết để phát hiện các thao tác bất thường.
Đảm bảo Google vẫn index những trang quan trọng
Một nguyên nhân thường gặp khác khiến từ khóa bị tụt hạng là do các trang quan trọng trên website của bạn không còn được Google lập chỉ mục (index). Khi một trang bị mất index, nó sẽ biến mất khỏi kết quả tìm kiếm, dẫn đến giảm mạnh lưu lượng truy cập và ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất SEO tổng thể.
Để xác định tình trạng này, bạn có thể thực hiện các bước sau:
- Kiểm tra trong Google Search Console để xem báo cáo “Index Coverage” và phát hiện những trang bị lỗi lập chỉ mục.
- Dùng cú pháp tìm kiếm site: yourdomain.com/tentrang trên Google để xem trang cụ thể có còn hiển thị trong kết quả tìm kiếm hay không.
Nếu bạn không tìm thấy trang dịch vụ hoặc landing page chính khi tra bằng cú pháp trên, rất có thể trang đó gặp lỗi kỹ thuật hoặc đã bị Google loại khỏi chỉ mục.
So với cách kiểm tra thủ công, Google Search Console sẽ cung cấp dữ liệu chi tiết hơn về nguyên nhân khiến trang không được index, giúp bạn nhanh chóng khoanh vùng và khắc phục sự cố. Hãy đặc biệt chú ý đến các trang mang giá trị chuyển đổi cao như landing page, trang dịch vụ hoặc bài viết SEO chủ lực. Nếu chúng xuất hiện trong mục “Lý do trang không được lập chỉ mục”, bạn cần xử lý ngay lập tức.
Kiểm tra dữ liệu từ Google Search Console và Google Analytics
Khi phát hiện dấu hiệu giảm thứ hạng, bước tiếp theo bạn nên làm là khai thác tối đa dữ liệu từ Google Search Console và Google Analytics. Đây là hai công cụ phân tích thiết yếu giúp bạn đánh giá hiệu suất SEO, theo dõi lưu lượng truy cập tự nhiên và tìm ra nguyên nhân thực sự đằng sau sự sụt giảm thứ hạng.
Google Search Console mang đến cái nhìn toàn diện về cách website của bạn đang được Google thu thập và hiển thị trên kết quả tìm kiếm. Thông qua đó, bạn có thể theo dõi các chỉ số quan trọng như:
- Vị trí trung bình của từng trang hoặc từ khóa trên kết quả tìm kiếm.
- Những trang và từ khóa đang mất lưu lượng organic đáng kể.
- Số lần hiển thị (Impressions), lượt nhấp (Clicks) và tỷ lệ nhấp (CTR) của từng trang hoặc truy vấn.
Những dữ liệu này đóng vai trò như “bản đồ” giúp bạn nhận diện chính xác thời điểm bắt đầu tụt hạng và xác định nguyên nhân gốc rễ. Từ đó, bạn có thể xây dựng kế hoạch điều chỉnh phù hợp để khôi phục và cải thiện hiệu suất tìm kiếm của website.
Loại trừ các yếu tố bên ngoài gây tụt hạng
Trước khi tiến hành rà soát kỹ thuật hay tối ưu lại nội dung, bước quan trọng nhất là xác định xem nguyên nhân khiến từ khóa tụt hạng có nằm trong phạm vi bạn có thể kiểm soát hay không. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp sụt giảm thứ hạng không bắt nguồn từ vấn đề nội bộ của website mà đến từ những yếu tố khách quan bên ngoài chẳng hạn như hình phạt từ Google hoặc các đợt cập nhật thuật toán quy mô lớn. Việc phân biệt rõ ràng giữa hai nhóm nguyên nhân này sẽ giúp bạn đưa ra hướng xử lý phù hợp và tránh lãng phí thời gian vào những biện pháp không cần thiết.
Kiểm tra án phạt thủ công trên Google Search Console
Dù hiện nay các án phạt thủ công (manual penalty) từ Google xuất hiện ít hơn trước, việc kiểm tra tình trạng này vẫn là bước không thể bỏ qua. Bạn nên truy cập Google Search Console, vào mục Security & Manual Actions → Manual Actions để xem liệu trang web có bị cảnh báo hoặc xử phạt bởi Google hay không.
Nếu hệ thống hiển thị thông báo “No issues detected”, nghĩa là website của bạn hoàn toàn bình thường. Ngược lại, nếu có án phạt, Google sẽ liệt kê chi tiết vi phạm cùng hướng dẫn cụ thể để khắc phục. Một số nguyên nhân phổ biến khiến website bị xử phạt bao gồm:
- Trang web bị spam từ bên thứ ba.
- Nội dung do người dùng đăng tải có yếu tố spam hoặc vi phạm chính sách.
- Sử dụng hosting miễn phí dễ bị lợi dụng cho mục đích spam.
- Lỗi trong dữ liệu có cấu trúc (structured data).
- Hệ thống liên kết không tự nhiên, bao gồm cả inbound và outbound links.
- Nội dung quá mỏng, không mang lại giá trị thực tế cho người đọc.
- Thực hiện thao tác gian lận như cloaking hoặc chuyển hướng ẩn.
- Nhồi nhét từ khóa hoặc sử dụng văn bản ẩn trong nội dung.
- Vi phạm chính sách về AMP hoặc chuyển hướng sai cho người dùng di động.
- Lạm dụng độ tin cậy của trang (site reputation abuse).
- Vi phạm các quy định trong Google News & Discover.
Những hình phạt này có thể gây hậu quả nghiêm trọng từ việc mất thứ hạng, giảm hiển thị cho đến bị loại bỏ hoàn toàn khỏi chỉ mục tìm kiếm nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách.
Thứ hạng bị ảnh hưởng bởi cập nhật thuật toán của Google
Google thường xuyên cập nhật thuật toán nhằm cải thiện chất lượng kết quả tìm kiếm, và đây chính là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất khiến thứ hạng từ khóa thay đổi. Mục tiêu của các bản cập nhật này là đảm bảo người dùng nhận được nội dung hữu ích, có giá trị thực và phù hợp với mục đích truy vấn. Vì vậy, nếu website của bạn không đáp ứng tốt các tiêu chí mới, việc tụt hạng là điều khó tránh khỏi.
Riêng trong năm 2024, Google đã tung ra bảy bản cập nhật lớn, bao gồm bốn lần Core Update và ba lần Spam Update. Ngoài ra, còn có sự cố thuật toán nghiêm trọng xảy ra vào ngày 15/08, khiến hàng loạt website biến mất khỏi kết quả tìm kiếm trong gần 5 ngày liên tiếp.
Các Core Update thường tập trung vào việc đánh giá lại chất lượng nội dung, mức độ tin cậy (E-E-A-T) và sự phù hợp với mục đích tìm kiếm của người dùng. Do đó, nếu nội dung của bạn chưa đủ chuyên sâu hoặc không mang lại giá trị thực, thì dù có nhiều backlink uy tín hay tối ưu kỹ thuật tốt, vẫn có thể bị giảm thứ hạng.
Trong khi đó, Spam Update lại hướng tới việc xử lý những website vi phạm nguyên tắc của Google, chẳng hạn như lạm dụng liên kết xấu, đăng nội dung rác, hoặc dùng thủ thuật thao túng kết quả tìm kiếm. Các bản cập nhật này tuy không ảnh hưởng đến toàn bộ ngành, nhưng nếu bạn đang áp dụng các phương pháp “lách luật”, nguy cơ bị phạt và mất thứ hạng là rất cao.
Nghiên cứu đối thủ đang chiếm vị trí của bạn trên Google
Sau khi đã loại bỏ khả năng ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài như thuật toán Google hay án phạt thủ công, nhưng thứ hạng website vẫn tiếp tục giảm, bước quan trọng tiếp theo là xác định đối thủ nào đang chiếm vị trí của bạn trên bảng xếp hạng tìm kiếm. Việc mất thứ hạng không phải là ngẫu nhiên mà thường là kết quả của những nỗ lực tối ưu hóa có chiến lược từ phía đối thủ.
Có nhiều nguyên nhân khiến đối thủ vượt lên dẫn đầu, điển hình như:
- Nâng cấp và mở rộng nội dung một cách chuyên sâu, mang tính chính xác cao và phù hợp hơn với mục đích tìm kiếm (user intent).
- Tối ưu từ khóa sát với hành vi và nhu cầu thực tế của người dùng, giúp họ tiếp cận đúng nhóm khách hàng mục tiêu.
- Xây dựng mạng lưới backlink chất lượng, được cập nhật thường xuyên để tăng độ tin cậy và uy tín cho website.
- Đầu tư có hệ thống cho từng trang nội dung, đảm bảo mỗi trang đều được tối ưu toàn diện và phát huy tối đa hiệu quả SEO.
Việc phân tích kỹ hoạt động của đối thủ không chỉ giúp bạn hiểu lý do vì sao họ vượt lên, mà còn là cơ sở quan trọng để điều chỉnh chiến lược của chính mình, giành lại thứ hạng đã mất một cách bền vững.
Theo dõi sự thay đổi của SERP để hiểu nguyên nhân tụt hạng
Một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến thứ hạng từ khóa biến động mạnh trong thời gian gần đây là Google liên tục thay đổi cách hiển thị trang kết quả tìm kiếm (SERP – Search Engine Results Page). Mục tiêu của Google là không ngừng nâng cao trải nghiệm người dùng, bằng cách thử nghiệm các bố cục mới, bổ sung công nghệ AI, và điều chỉnh vị trí hiển thị của từng yếu tố trên trang kết quả.
Theo nghiên cứu được công bố vào tháng 11/2024, tính năng AI Overviews – công cụ tóm tắt nội dung bằng trí tuệ nhân tạo – đã xuất hiện trên 18,76% truy vấn tìm kiếm trên máy tính tại thị trường Mỹ. Đây chỉ là một phần trong chuỗi cải tiến mà Google đang triển khai, bao gồm chức năng lập kế hoạch trực tiếp trên SERP, bố cục kết quả được sắp xếp lại bằng AI, và tìm kiếm bằng video thông qua Google Lens. Những thay đổi này đang hình thành một xu hướng tìm kiếm mới, tác động trực tiếp đến hành vi người dùng và kết quả hiển thị của website bạn.
Với tốc độ thay đổi nhanh và khó dự đoán của Google, việc tự theo dõi các biến động SERP bằng phương pháp thủ công là gần như bất khả thi. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể sử dụng công cụ AI Results Tracker của SE Ranking để tự động cập nhật và phân tích:
- Những từ khóa nào của bạn đang kích hoạt tính năng AI Overviews.
- Nguồn liên kết và tên miền được Google lựa chọn làm trích dẫn trong phần tóm tắt AI.
- Sự thay đổi của các liên kết tham khảo theo thời gian.
- Tỷ lệ trùng lặp giữa kết quả AI và kết quả organic truyền thống.
- Ảnh hưởng của các yếu tố này đến lưu lượng truy cập và hiệu suất tổng thể của website.
Nhờ vậy, bạn có thể chủ động điều chỉnh chiến lược SEO, thích ứng nhanh với các thay đổi của Google và duy trì thứ hạng ổn định hơn.
Kiểm tra sức khỏe kỹ thuật của website
Sau khi đã loại trừ các yếu tố bên ngoài như thuật toán hoặc án phạt từ Google, bước tiếp theo bạn cần thực hiện là kiểm tra các vấn đề kỹ thuật bên trong website. Dù chỉ là những lỗi nhỏ, chúng vẫn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thứ hạng tìm kiếm và làm suy giảm đáng kể lượng truy cập tự nhiên. Cách tối ưu nhất để phát hiện và xử lý triệt để các lỗi này là thực hiện một cuộc kiểm tra tổng thể (site audit).
Công cụ Website Audit của SE Ranking cho phép bạn phân tích toàn diện website dựa trên hơn 115 tiêu chí kỹ thuật khác nhau. Kết quả sẽ được tổng hợp thành báo cáo chi tiết, liệt kê từng lỗi, đánh giá mức độ nghiêm trọng, và đưa ra hướng dẫn khắc phục cụ thể. Chỉ số health score thể hiện tình trạng tổng thể của website, được xác định dựa trên các yếu tố như bảo mật, hệ thống chuyển hướng, liên kết hỏng, chất lượng nội dung và nhiều tiêu chí kỹ thuật khác.
Đặc biệt, kể từ phiên bản 2.0, chỉ số health score được nâng cấp để đánh giá đồng thời mức độ nghiêm trọng của lỗi và phạm vi ảnh hưởng (số lượng trang bị lỗi). Nhờ đó, bạn có thể nắm bắt bức tranh toàn cảnh và chính xác hơn về hiệu suất kỹ thuật của website.
Sau khi hoàn tất quá trình kiểm tra, hãy ưu tiên xử lý những lỗi có tác động lớn nhất đến thứ hạng và lưu lượng truy cập organic, vì đây là những yếu tố có thể tạo ra sự thay đổi rõ rệt nhất cho hiệu suất SEO của bạn.
Kiểm tra và đánh giá lại nội dung
Có hai nguyên nhân phổ biến khiến chất lượng nội dung kém hoặc tối ưu chưa đầy đủ làm giảm thứ hạng website:
Thứ nhất, Google liên tục cập nhật thuật toán nhằm ưu tiên các nội dung mang lại giá trị thực cho người đọc. Vì vậy, những bài viết hời hợt, thiếu chiều sâu hoặc không đáp ứng nhu cầu tìm kiếm sẽ khó có cơ hội duy trì vị trí cao trên bảng xếp hạng.
Thứ hai, nếu trang của bạn thiếu các yếu tố E-E-A-T (Experience – Kinh nghiệm, Expertise – Chuyên môn, Authoritativeness – Uy tín, Trustworthiness – Độ tin cậy), Google sẽ đánh giá thấp độ tin cậy của nội dung và giảm thứ hạng tương ứng.
Bên cạnh đó, việc cập nhật, chỉnh sửa hoặc xóa bài viết cũng có thể tác động tiêu cực đến thứ hạng nếu được thực hiện mà không có chiến lược rõ ràng.
Khi tiến hành audit nội dung, bạn nên tự đặt ra một số câu hỏi quan trọng:
- Những trang nào cần được làm mới hoặc cải thiện chất lượng?
- Đâu là các từ khóa then chốt cần tối ưu để tăng cơ hội xếp hạng?
- Bài viết nào đã lỗi thời và cần cập nhật, nội dung nào vẫn còn giá trị nên giữ nguyên?
- Liệu có cần bổ sung yếu tố E-E-A-T cho trang hay nên loại bỏ hoàn toàn nếu nội dung quá yếu?
Trả lời những câu hỏi này sẽ giúp bạn định hướng chiến lược audit nội dung hiệu quả hơn. Việc kiểm tra và cập nhật định kỳ không chỉ giúp tăng lượng truy cập tự nhiên mà còn cải thiện mức độ tương tác của người dùng. Lý tưởng nhất là thực hiện audit trước khi thứ hạng có dấu hiệu giảm sút, thay vì đợi đến khi website đã bị ảnh hưởng rõ rệt.
Đánh giá backlink của website
Backlink từ lâu đã được xem là yếu tố cốt lõi ảnh hưởng trực tiếp đến thứ hạng trong SEO. Khi một website uy tín đặt liên kết trỏ về trang của bạn, đó được xem như một “phiếu tín nhiệm” thể hiện sự công nhận về chất lượng và độ tin cậy của nội dung bạn mang lại. Google đánh giá cao những liên kết đến từ các nguồn đáng tin cậy, và những trang sở hữu nhiều backlink chất lượng thường có cơ hội đạt thứ hạng cao hơn trên kết quả tìm kiếm.
Tuy nhiên, không phải bất kỳ liên kết nào cũng mang lại giá trị tích cực. Những backlink đến từ các website kém uy tín, spam, hoặc được tạo dựng một cách không tự nhiên có thể gây ảnh hưởng xấu đến hồ sơ liên kết của bạn. Trong một số trường hợp, chúng thậm chí khiến Google xem đó là dấu hiệu thao túng thuật toán và làm giảm đáng kể thứ hạng tìm kiếm của website.
Kết luận
Xác định nguyên nhân khiến thứ hạng từ khóa sụt giảm chưa bao giờ là việc đơn giản, nhưng đó chính là bước nền tảng để bạn đưa ra giải pháp đúng hướng. Khi đã có công cụ hỗ trợ và quy trình giám sát hiệu quả, việc khôi phục và giành lại vị trí top đầu trên Google hoàn toàn nằm trong tầm tay bạn.
